Benjamin
Dân làm báo
-
Benjamin
*Bài viết được FXCE Team dịch và biên tập từ tài liệu “Sputnik DAO: Empowering Communities” của Illia Polosukhin, với mục đích cung cấp thông tin và phi lợi nhuận. FXCE không khuyến nghị đầu tư và không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư liên quan đến nội dung bài dịch.
Open Web và Web3 đều bắt nguồn từ ý tưởng: thế hệ tiếp theo của Internet sẽ được xây dựng và quản lý bởi con người. NEAR đã hệ thống hóa điều này trong sứ mệnh của Sputnik DAO: trao quyền cho tất cả mọi người kiểm soát tiền bạc, dữ liệu và quyền quản trị của chính họ.
Nguồn cảm hứng đến từ Vitalik Buterin
Một bài viết từ năm 2014 của người sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đã vẽ nên một tư duy mới về hành động tập thể; thay thế cho một công ty với các cổ đông, giám đốc điều hành và nhân viên sẽ là một tổ chức tự trị phi tập trung, hoặc DAO (Decentralized Autonomous Organization). DAO là nơi các thành viên sở hữu từng bộ phận của tổ chức, đóng góp những gì họ có vào thành công của tổ chức và được khen thưởng tương ứng với đóng góp. Không có ông chủ, không có hệ thống cấp bậc, chỉ những người tham gia đoàn kết với nhau vì một mục đích chung.
Nhiều thành viên chủ chốt của các DAO hiện nay được truyền cảm hứng từ bài viết của Vitalik. Họ hình dung ra một tương lai thực sự do cộng đồng làm chủ, nơi bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu đều có thể chính thức hóa một nhóm và các hành động của nhóm vượt qua giới hạn của biên giới, luật pháp hoặc ngân hàng - giống như Web3 hỗ trợ blockchain cho cá nhân, DAO có thể làm blockchain cho cộng đồng. Cuối cùng, các công ty sẽ được thay thế bởi các DAO, có nhiều tính năng giống như một công ty, nhưng sẽ linh hoạt hơn ngay cả khi mới thành lập và theo thời gian khi nhu cầu và sự ưu tiên của những người có liên quan thay đổi.
Tầm nhìn này thậm chí còn có trước khi Illia Polosukhin bắt đầu quan tâm đến Web3 và blockchain. Illia rời Ukraine vì chưa bao giờ cảm thấy yên tâm khi thành lập công ty ở đó. Anh không tin rằng có bất kỳ ngân hàng Ukraine nào đủ sự tin cậy để cất giữ tiền một cách an toàn. Chính phủ đã thay đổi các quy tắc xung quanh việc nắm giữ USD nhiều lần chỉ trong hơn mười năm qua (như việc người dân phải bán một nửa số tiền khi nhận nội tệ). Có rất nhiều tham nhũng và quan liêu trong các công ty ở Ukraine. Ở nhiều quốc gia, việc thành lập công ty đi kèm với chi phí bổ sung do chính phủ tham nhũng, thiếu pháp quyền và các ngân hàng có thể bất ngờ biến mất.
Điều này đúng ở mọi nơi, ở một mức độ nào đó: trước khi có blockchain, nếu mọi người muốn tổ chức một nhóm chính thức, họ sẽ cần giấy phép từ chính phủ (ví dụ: thành lập công ty), đặc biệt nếu họ cần tài khoản ngân hàng và muốn hoạt động kinh tế với tư cách là một nhóm. Quá trình này rất mất thời gian, tốn kém, phức tạp và kết quả là tổ chức phải tuân theo nhiều quy tắc hạn chế thì mới được hoạt động.
Điều phối cộng đồng cần có các quy tắc và sự điều tiết
Hãy tưởng tượng một nhóm sinh viên muốn điều phối một sự kiện dành cho người hâm mộ quốc tế, hoặc một tập thể các nghệ sĩ thành công trên khắp thế giới muốn cùng nhau hỗ trợ các nghệ sĩ mới nổi. Phối hợp cộng đồng có thể bao gồm mọi thứ, từ việc đăng bài theo một câu hỏi được các thành viên thống nhất, cùng nhau sáng tạo nghệ thuật hoặc sản phẩm, triển khai ứng dụng, đầu tư vào một số tài sản kỹ thuật số hoặc thậm chí đồng sở hữu một kênh mạng xã hội như tài khoản Twitter. Tất cả những điều này đều là những ví dụ thực tế về sự phối hợp đòi hỏi sự quản trị.
Từ lâu, Illia Polosukhin đã tin tưởng vào mô hình vô số các nhóm nhỏ làm việc cùng nhau thay vì các công ty khổng lồ tạo ra và chiến đấu để duy trì thế độc quyền. Trên thực tế, khoảng mười năm trước, Illia cùng một số người bạn tạo ra ProstoKSI (không phải là một công ty) bao gồm các nhà phát triển cùng nhau làm việc trong các dự án mã nguồn mở.
Web3 biến tầm nhìn này thành khả thi theo cách mà Web2 không thể, vì những đảm bảo đi kèm với cryptocurrency. Hãy tưởng tượng việc xây dựng hệ thống trên nền tảng của một nhà cung cấp đám mây tập trung hoặc sử dụng một ngân hàng chỉ được điều hành bởi nhóm 20 người không có liên kết chính thức, và không có gì đảm bảo rằng tổ chức sẽ vẫn hoạt động sau một năm. Nhưng trong crypto, cơ sở hạ tầng và các ứng dụng phi tập trung là đáng tin cậy vì chúng là mã nguồn mở, trạng thái mở đi kèm với các đảm bảo chắc chắn. Các ứng dụng được xây dựng theo cách cung cấp các giao thức chung mà các nhà phát triển, doanh nghiệp và người dùng có thể dựa vào để tương tác.
DAO là một phần của các giao thức chung như vậy trong thế giới mới. Trong bảy năm kể từ bài viết của Vitalik, hàng nghìn thành viên đã thử nghiệm DAO trên Ethereum và các mạng khác - nổi tiếng nhất bao gồm Maker, Moloch DAO, MetaCartel, The LAO và Flamingo DAO. Illia đã rút ra một số bài học quan trọng từ làn sóng thử nghiệm DAO đầu tiên giúp nâng tầm cho các DAO trên NEAR.
Sputnik DAO cung cấp một cách để các cộng đồng và tổ chức trên toàn thế giới có đại diện trực tuyến cho nhóm, quản lý hoạt động trên chuỗi, điều chỉnh việc ra quyết định của riêng họ và đối với các DAO khác. Hiện tại có khoảng 100 Sputnik DAO kể từ khi ra mắt lần đầu vào tháng 2 năm 2021, với gần 500 nghìn USD được phân bổ và gần 500 nghìn USD trong ngân sách tập thể (xem số liệu thống kê tại đây).
Tham gia thảo luận về Cryptocurrency tại nhóm Telegram: https://t.me/fxcecrypto
Open Web và Web3 đều bắt nguồn từ ý tưởng: thế hệ tiếp theo của Internet sẽ được xây dựng và quản lý bởi con người. NEAR đã hệ thống hóa điều này trong sứ mệnh của Sputnik DAO: trao quyền cho tất cả mọi người kiểm soát tiền bạc, dữ liệu và quyền quản trị của chính họ.
Nguồn cảm hứng đến từ Vitalik Buterin
Một bài viết từ năm 2014 của người sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đã vẽ nên một tư duy mới về hành động tập thể; thay thế cho một công ty với các cổ đông, giám đốc điều hành và nhân viên sẽ là một tổ chức tự trị phi tập trung, hoặc DAO (Decentralized Autonomous Organization). DAO là nơi các thành viên sở hữu từng bộ phận của tổ chức, đóng góp những gì họ có vào thành công của tổ chức và được khen thưởng tương ứng với đóng góp. Không có ông chủ, không có hệ thống cấp bậc, chỉ những người tham gia đoàn kết với nhau vì một mục đích chung.
Nhiều thành viên chủ chốt của các DAO hiện nay được truyền cảm hứng từ bài viết của Vitalik. Họ hình dung ra một tương lai thực sự do cộng đồng làm chủ, nơi bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu đều có thể chính thức hóa một nhóm và các hành động của nhóm vượt qua giới hạn của biên giới, luật pháp hoặc ngân hàng - giống như Web3 hỗ trợ blockchain cho cá nhân, DAO có thể làm blockchain cho cộng đồng. Cuối cùng, các công ty sẽ được thay thế bởi các DAO, có nhiều tính năng giống như một công ty, nhưng sẽ linh hoạt hơn ngay cả khi mới thành lập và theo thời gian khi nhu cầu và sự ưu tiên của những người có liên quan thay đổi.
Tầm nhìn này thậm chí còn có trước khi Illia Polosukhin bắt đầu quan tâm đến Web3 và blockchain. Illia rời Ukraine vì chưa bao giờ cảm thấy yên tâm khi thành lập công ty ở đó. Anh không tin rằng có bất kỳ ngân hàng Ukraine nào đủ sự tin cậy để cất giữ tiền một cách an toàn. Chính phủ đã thay đổi các quy tắc xung quanh việc nắm giữ USD nhiều lần chỉ trong hơn mười năm qua (như việc người dân phải bán một nửa số tiền khi nhận nội tệ). Có rất nhiều tham nhũng và quan liêu trong các công ty ở Ukraine. Ở nhiều quốc gia, việc thành lập công ty đi kèm với chi phí bổ sung do chính phủ tham nhũng, thiếu pháp quyền và các ngân hàng có thể bất ngờ biến mất.
Điều này đúng ở mọi nơi, ở một mức độ nào đó: trước khi có blockchain, nếu mọi người muốn tổ chức một nhóm chính thức, họ sẽ cần giấy phép từ chính phủ (ví dụ: thành lập công ty), đặc biệt nếu họ cần tài khoản ngân hàng và muốn hoạt động kinh tế với tư cách là một nhóm. Quá trình này rất mất thời gian, tốn kém, phức tạp và kết quả là tổ chức phải tuân theo nhiều quy tắc hạn chế thì mới được hoạt động.
Điều phối cộng đồng cần có các quy tắc và sự điều tiết
Hãy tưởng tượng một nhóm sinh viên muốn điều phối một sự kiện dành cho người hâm mộ quốc tế, hoặc một tập thể các nghệ sĩ thành công trên khắp thế giới muốn cùng nhau hỗ trợ các nghệ sĩ mới nổi. Phối hợp cộng đồng có thể bao gồm mọi thứ, từ việc đăng bài theo một câu hỏi được các thành viên thống nhất, cùng nhau sáng tạo nghệ thuật hoặc sản phẩm, triển khai ứng dụng, đầu tư vào một số tài sản kỹ thuật số hoặc thậm chí đồng sở hữu một kênh mạng xã hội như tài khoản Twitter. Tất cả những điều này đều là những ví dụ thực tế về sự phối hợp đòi hỏi sự quản trị.
Từ lâu, Illia Polosukhin đã tin tưởng vào mô hình vô số các nhóm nhỏ làm việc cùng nhau thay vì các công ty khổng lồ tạo ra và chiến đấu để duy trì thế độc quyền. Trên thực tế, khoảng mười năm trước, Illia cùng một số người bạn tạo ra ProstoKSI (không phải là một công ty) bao gồm các nhà phát triển cùng nhau làm việc trong các dự án mã nguồn mở.
Web3 biến tầm nhìn này thành khả thi theo cách mà Web2 không thể, vì những đảm bảo đi kèm với cryptocurrency. Hãy tưởng tượng việc xây dựng hệ thống trên nền tảng của một nhà cung cấp đám mây tập trung hoặc sử dụng một ngân hàng chỉ được điều hành bởi nhóm 20 người không có liên kết chính thức, và không có gì đảm bảo rằng tổ chức sẽ vẫn hoạt động sau một năm. Nhưng trong crypto, cơ sở hạ tầng và các ứng dụng phi tập trung là đáng tin cậy vì chúng là mã nguồn mở, trạng thái mở đi kèm với các đảm bảo chắc chắn. Các ứng dụng được xây dựng theo cách cung cấp các giao thức chung mà các nhà phát triển, doanh nghiệp và người dùng có thể dựa vào để tương tác.
DAO là một phần của các giao thức chung như vậy trong thế giới mới. Trong bảy năm kể từ bài viết của Vitalik, hàng nghìn thành viên đã thử nghiệm DAO trên Ethereum và các mạng khác - nổi tiếng nhất bao gồm Maker, Moloch DAO, MetaCartel, The LAO và Flamingo DAO. Illia đã rút ra một số bài học quan trọng từ làn sóng thử nghiệm DAO đầu tiên giúp nâng tầm cho các DAO trên NEAR.
- Nhìn chung, các phương pháp kiểm soát đơn giản dành cho cộng đồng không dựa trên quy mô số người tham gia. Hàng nghìn người không thể phát triển hoặc kiểm soát hiệu quả bất cứ thứ gì nếu không có các quy tắc, luật lệ hoặc hệ thống phân cấp. Chúng ta cũng đã thấy một số thử nghiệm trong blockchain xung quanh việc quản lý các giao thức và quỹ đầu tư. Nhiều trong số này đã thất bại do các lý do khác nhau, từ vấn đề kỹ thuật cho đến sự thờ ơ biểu quyết từ các thành viên hoặc thiếu một yếu tố thúc đẩy sự thống nhất.
- Không thể giả định rằng mọi thành viên sẽ luôn hạnh phúc. Lợi ích phân tán và sự thay đổi ý kiến các thành viên; dẫn đến hiện tượng đa số và thiểu số sẽ xuất hiện xung quanh một số vấn đề. Mặc dù trong hầu hết các trường hợp, mọi người sẽ đi đến sự đồng thuận thông qua hình thức quản trị cơ bản như biểu quyết, nhưng thiểu số cộng đồng có thể tách hoặc rời khỏi nhóm ban đầu để tuân theo một bộ quy tắc mới. Điều này có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu họ không đồng ý với số đông và có đủ chính kiến.
- Bất kỳ cộng đồng hoặc tổ chức nào cũng cần đến sự lãnh đạo. Ngay cả khi đó là một nhóm người tận tâm cao độ, họ quá bận rộn để có thể luôn tích cực tham gia vào mọi cuộc thảo luận. Các cộng đồng cần có các thành viên tận tâm chịu trách nhiệm điều phối và có khả năng kiểm duyệt.
- Nếu một cộng đồng không cần cấp phép và ẩn danh, thì việc các thành viên được công chúng biết đến tham gia và tạo “cốt lõi” cộng đồng vẫn rất có giá trị. Cộng đồng sẽ lắng nghe quan điểm và ý kiến của các thành viên này hơn bất kỳ người nào khác vì họ được biết đến là những người đầu tư và cung cấp thông tin nhiều nhất.
- Một cộng đồng phi tập trung càng tập trung vào “sản phẩm” thì lãnh đạo càng phải tập trung hơn, vì việc phát triển sản phẩm thường đòi hỏi nhiều ở môi trường bối cảnh hơn bất kỳ người tham gia cộng đồng nào. Ví dụ: một cộng đồng đang cố gắng xây dựng một blockchain hoặc một sàn giao dịch phi tập trung cùng lúc.
- Trọng số dựa trên Stake thuần túy luôn không thành công, bởi vì phần lớn các bên liên quan không thể hoặc không muốn trở thành những người tham gia tích cực, hoặc vì nó mở ra cơ hội để tấn công quá trình quản trị.
Sputnik DAO cung cấp một cách để các cộng đồng và tổ chức trên toàn thế giới có đại diện trực tuyến cho nhóm, quản lý hoạt động trên chuỗi, điều chỉnh việc ra quyết định của riêng họ và đối với các DAO khác. Hiện tại có khoảng 100 Sputnik DAO kể từ khi ra mắt lần đầu vào tháng 2 năm 2021, với gần 500 nghìn USD được phân bổ và gần 500 nghìn USD trong ngân sách tập thể (xem số liệu thống kê tại đây).
Tham gia thảo luận về Cryptocurrency tại nhóm Telegram: https://t.me/fxcecrypto
Last edited:
