Kinh tế học cổ điển (P.2)

[Benjamin]

Tiếp tục chủ đề Kinh tế học cổ điển, tôi xin đôi lời về Bàn tay vô hình - Adam Smith.

Bàn tay vô hình:
- Lý thuyết cân bằng thực tế cho thấy hàng hóa được phân phối trong xã hội để từ đó mang lại lợi ích cho mọi người. Điều mà các nhà kinh tế học gọi là phúc lợi xã hội.
- Vậy “thị trường vận hành có tốt không?” chúng ta đặt câu hỏi là bởi vì theo logic, thị trường vận hành tốt thì dĩ nhiên phúc lợi xã hội sẽ nhiều đã đến xã hội sẽ thịnh vượng.
- Các nhà kinh tế học mà đặc biệt là Vifredo Pareto đã mô phỏng câu hỏi trên rằng “Liệu có nhà lập kế hoạch Toàn trí nào có cách thức phân phối hàng hóa tới mọi người trên thế giới tốt hơn thị trường tự do?”. Câu trả lời luôn là không.

Vifredo Pareto
​

- Nhà lập kế hoạch ở đây được giả định sở hữu một nhận thức hoàn hảo như Chúa toàn năng. Nhà lập kế hoạch này am tường mọi thứ từ mong muốn, sở thích, nhu cầu cá nhân của từng con người riêng rẻ trên thế giới, đồng thời ông ta cũng sở hữu cho mình kiến thức về công nghệ sản xuất và hệ thống logistics sẵn sàng cung ứng. Rõ ràng một nhà lập kế hoạch như vậy là hoàn toàn không thể tồn tại cho nên còn được sử dụng như lý luận về việc thị trường tự do sẽ luôn tốt hơn một thị trường bị kiểm soát chặt chẽ của nền kinh tế tập trung.
- Thị trường tự do là một cỗ máy tích lũy và truyền đạt thông tin cho toàn xã hội một cách lí tưởng. Thị trường tự điều tiết lượng tài nguyên hiệu quả dựa trên phân phối của cải, chính vì vậy đề cao thị trường tự do chính là biểu hiện của “Bàn tay vô hình”.
- Dù là một lý thuyết rất lâu đời nhưng Bàn tay vô hình vẫn có nhiều quan điểm tồn tại trường tồn đến ngày nay. Thứ nhất, tính vị kỉ của con người kích thích lợi ích chung vì lợi nhuận sẽ thúc đẩy các doanh nhân sản xuất các mặt hàng xã hội cần. Thứ hai, hãy cẩn thận với những người hay tuyên bố rằng họ hành động vì lợi ích của bạn. Đại loại như có một người đến và nói: “Tôi đến từ chính phủ và tôi sẽ giải quyết các vấn đề về phúc lợi của bạn”.

​

- Nếu tư duy theo đúng chiều thì khi hàng hóa được bán thì chính là lúc doanh nhân trả công cho lao động và vốn không có tình trạng thất nghiệp vì người lao động chỉ đang tìm một công việc tốt hơn trong thị trường tự do. Thị trường chuyển dịch nguồn nhân công về nơi cần để người lao động nhận được phúc lợi xã hội. Tuy nhiên, điều này không đúng trong Đại suy thoái và cuộc suy thoái năm 2008 khi số người lao động bị mất việc lên tới hàng triệu. Số lượng việc làm của ngành oto tại Detroit, công nhân xây dựng Pháp và công nhân tại các nhà máy hóa dầu Anh sụt giảm hàng nghìn trên ngày. Rõ ràng những người lao động này không lựa chọn nghỉ ngơi dài hạn và họ cũng không tìm được công việc do thị trường phân bổ. Các biện pháp thắt lưng từ chính phủ chỉ làm đời sống người dân thêm khốn khổ làm yếu dần đi tâm lý tìm việc làm. Nguyên lý phúc lợi lúc này là đã không còn chính xác ở thì hiện tại.
- Dù vậy, hai quan điểm Bàn tay vô hình chúng tôi đã nêu vẫn đúng đến hiện nay và có thể là mai sau. Chúng tôi xin kết thúc Lý thuyết cân bằng tổng quát ở đây với một đoạn trích của Adam Smith.
"Bằng việc chú ý đến ngành của mình thay vì các ngành khác, [mỗi cá nhân] cuối cùng cũng chỉ nhắm đến quyền lợi của mình. Ngay cả việc tìm kiếm cách chi phối ngành đó theo hướng mang lại nhiều của cải nhất, anh ta cũng chỉ nghĩ đến bản thân. Trong trường hợp này, cũng như trong nhiều trường hợp khác, anh ta bị điều khiển bởi một “bàn tay vô hình”, dẫn anh ta đến một kết quả mà chính ta cũng không chủ định trước. Vì tính vị kỉ, anh ta không bao giờ quan tâm tới các hệ quả từ hành động của mình, và may là điều này không phải lúc nào cũng gây hại cho xã hội. Tuy vậy, nghịch lí là, bằng cách theo đuổi lợi ích riêng, anh ta vô tình tạo ra những điều tốt cho xã hội, thậm chí còn hiệu quả hơn khi anh ta chủ định làm việc đó." (Smith, 1776, chương 2 quyển 4) - Đoạn trích này cũng chính là lời giải cho động lực giao dịch của các trader.

Kinh tế học cổ điển
Kinh tế học cổ điển (P2)